“Maakt mij niet uit”, “Doe maar wat jij wil”, “Ach, ik vind het niet zo belangrijk”, allemaal uitspraken waar je vast jeuk van krijgt. Zeker als je een beetje fanatiek bent. Je vindt er toch wel iets van? Anders ben je een sukkel, een nono. Een mens met een mening. Daar heb je wat aan! Toch zou hetwel eens kunnen zo kunnen zijn dat juist bij die stille middengroep de oplossing zit.
‘Ik doe het al twintig jaar verkeerd,’ zei de politiechef. ‘Ik moet me niet richten op het bestrijden van de polen of op begrip creëren tussen de voor- en tegenstanders. Ik moet me richten op het stille midden. Dát moet ik versterken!’ – quote uit het VN artikel.
Polisarisatie
Polarisatie is het versterken van tegenstellingen tussen partijen of bevolkingsgroepen. Politiek, maar ook media spinnen garen bij het versterken van tegenstellingen. Scherp neerzetten van de verschillen levert vaak strijd op en kan boeiend zijn om mee te maken of naar te kijken.
Elke Hollywoodfilm draait hierom. Indianen tegenover Cowboys, de geallieerden tegen de Nazi’s, Brexiteers tegen de Remainers (daar is nog geen film over, maar de BBC start wel met een serie over aanzet tot de Brexit). Ook in de Nederlandse politiek ontstaat steeds meer polisarisatie, ondanks onze natuurlijke neiging tot polderen.
We kennen bijvoorbeeld de klimaatdrammers (GroenLinks en D66) tegenover de klimaatontkenners (o.a. FvD). Je bent een diehard voorstander van Zwarte Piet of meteen Anti-Zwartepiet.
Een beetje klimaat ontkennen of een beetje drammen bestaat niet. Vooral sociale media draagt bij aan deze polarisatie. Dit gebeurt door tegenstellingen te benadrukken en dingen te versimpelen. Door moeilijke thema’s, zoals klimaat of immigratie, terug te brengen naar oneliners, krijg je aandacht. De media houdt van simpelheid en oneliners. Onderwerpen moeten makkelijk uit te leggen zijn en ze moeten in een kop passen. De meer genuanceerde en gecompliceerde werkelijkheid wordt dan wel ergens in de tekst weggestopt, die wordt toch niet gelezen.
Zo worden ook emoties aangesproken. Vooral angst verkoopt (net als seks). En deze angst vergroot de verschillen tussen de standpunten en tussen de voor- en tegenstanders. Door je tegenstanders te ontmenselijken (ze zijn niet zoals wij) wordt de angst nog verder aangewakkerd.
Samenwerken en samenleven in één land wordt zo steeds lastiger.
Bart Brandsma (lees hier meer over deze filosoof) geeft aan dat je je bij depolarisering vooral op het stille midden moeten richten. “Zolang zij weerstand bieden tegen het wij-zij denken is er ook ergens in de samenleving rust en vrede. Daarom is het zo belangrijk om dat midden te blijven versterken”, aldus het artikel. Dit midden moet zich niet gedwongen voelen om zich uit te spreken. Dat heet polarisatiedruk. Denk aan de stille meerderheid van Turken en Marokkanen die al jaren in Nederland wonen en zich opeens uit moeten spreken over de moord op Theo van Gogh. Zo worden ze gedwongen om een keuze te maken. En als je dan vervolgens hierop framet is de polarisatie compleet.
Maar hoe moet het dan wel.
In het artikel in Vrij Nederland geeft filosoof Bart Brandsma aan hoe je met gepolariseerde standpunten om kunt gaan. Wat je niet moet doen als je polarisatie tegen wilt gaan, is er toch in meegaan. Nou, dat lijkt me logisch denk je dan. Toch blijkt dit moeilijk te vermijden. Je wordt er snel ingezogen.
Wat ook niet werkt is er angstvallig bij weg te blijven, bijvoorbeeld door mensen met elkaar te laten praten, desnoods onder dwang. En de antigonen dwingen begrip voor elkaars standpunten te hebben.
- Wat wel werkt is, op zoek gaan naar een onderliggend, gemeenschappelijk belang.
- Ook kun je (vooral als frontman/vrouw) het onderwerp of jouw positie relativeren.
- Humor en zelfspot werken altijd goed.
- Wat ook kan is naar een ‘derde’ punt gaan buiten of boven de materie. Een punt die gemeenschappelijk is (zie punt 1) en die neutraal is en geen ergenis opwekt.
- Soms werkt het om een onderwerp op een heel andere plek te bespreken of op een heel ander moment (in de zomer praten over Zwarte Piet).
- Je kunt er ook iemand bijhalen die, bijvoorbeeld de burgemeester, die de neutrale, buitenstaanderrol speelt als een soort mediator. Maar niet om de partijen nader tot elkaar te brengen maar om een ander geluid te laten horen.
________________________
*) Uitleg termen:
-
De pusher levert brandstof voor polarisatie door de tegenpool in een kwaad daglicht te stellen en oefent maximale druk uit op de silent om partij te kiezen
-
De joiner kiest voor een kamp, krijgt daarmee zichtbaarheid en medestanders en stelt zich altijd wat gematigder op dan de pusher.
-
De silent biedt weerstand aan polarisatie. Dit voorkomt escalatie van het zwart-witdenken. In dit midden zitten drie groepen, de onverschilligen, betrokkenen en de zogenaamde beroepsneutralen.
-
De bridge builder wil werken aan harmonie, dialoog en begrip en levert daarmee – vaak met de beste intenties – brandstof voor polarisatie.
-
De scapegoat komt bij maximale polarisatie in beeld. Deze zondebok wordt gevonden in het midden. De silent en de bridge builder zijn kandidaat voor deze rol.
