Hoe ga je om met de onzekerheid en het gevoel van verlies en rouw dat hoort bij deze corona-crisis? Dat hangt erg van je karakter en je persoonlijke omstandigheid af.

We lachten er eerst wat om. Wat een drukte om niks. Geen hand meer geven: hahaha. Hoe doe je dat dan wel? Op 10 maart hadden we nog een bijeenkomst in het gemeentehuis met meer dat 30 mensen. Redelijk dicht bij elkaar. Op 14 maart nog lekker high tea-en in Groningen, want tja, jarig. En toen begon het te wringen. Honderden mensen op de terrassen. Allemaal kleine clubjes bij elkaar vormen toch een grote groep mensen. En dat mocht toch niet meer, had Premier Rutte ons gezegd? Moeten we dit dan toch niet wat serieuzer nemen?

Ach, dat krijg je met die sukkels in Brabant. Moet je maar geen carnaval vieren. Oh, en niet op wintersport gaan. Kind ging toch nog een weekendje Lissabon, want dat was al maanden geleden afgesproken. Daar aangekomen voelde het niet goed. Kroegen, restaurants gingen dicht. Moeten we niet eerder naar huis? Ach, dat zien we morgen wel. Er zijn vluchten genoeg van Lissabon naar Amsterdam én spotgoedkoop.

Die goedkope vluchten gingen niet meer. Tickets kosten opeens het 5 of 10 voudige. Dan toch maar wachten op de vlucht van dinsdag? De een vond het allemaal maar onzin, de ander werd toch wel zenuwachtig. Dan toch die dure tickets maar. Gelukkig ze waren er nog. En het was de laatste vlucht terug naar Nederland. Bleek later.

Hoe werkt dat in zo’n onbekende situatie?

Er zijn schema’s die laten zien hoe mensen omgaan met rouw en onzekerheid. Eerst ontkenning, dan boosheid, dan vechten, vervolgens verdriet en uiteindelijk berusting en het ‘nieuw normaal’.

Maar zo gaat het in de praktijk helemaal niet. De een slaat aan het bakken, koken en leert een nieuwe taal. Een ander verstart helemaal en kan alleen nog maar het nieuws volgen en schiet in een depressie.

En welke stappen daarna volgen is ook wisselend. Na de depressie kan het klaar zijn en kan de persoon er weer tegen. Anderen worden, als ze klaar zijn met bakken, opstandig en vinden dat ze weer naar Ikea moeten mogen.

Voorbeelden van rouwcurve (van Elisabeth Kübbler-Ross):

Op 16 maart sloeg de stemming om bij ons.  Dagen achtereen zaten we gekleefd aan de tv. Of eigenlijk aan de bank. Want behalve tv, hielden ook NOS.nl, NU.nl en alle andere media ons continu op de hoogte van de situatie in Italië, Spanje en andere landen. Alle kranten werden doorgespit. Een dagtaak.

“Dit gaat wel even duren”, zei ik na een paar dagen. Dit wordt een nieuw normaal en ging met meer enthousiasme aan het werk. Manlief bleef alleen op de bank achter. Verkleefd.

Terwijl het buiten prachtig weer was. En de ruimte om ons heen enorm. Bij ons leek niks veranderd.

Alleen als we boodschappen deden werden we geconfronteerd met Corona. Plexiglas tussen mij en kassameisje. Eénrichtingverkeergangpaden. En geen toiletpapier, pasta en meel.

Wielrennen in groepen. Dat deden we niet meer. Mogen we dan nog wel met de hond wandelen? Dat mocht wel. Dus dat werden onze uitjes: naar het bos met de hond.

Voor ons veranderde niet veel. Ons dagelijks leven ging en gaat gewoon door.

Wordt het ooit weer normaal?

Voor veel mensen veranderde schokkend veel. Onzekerheid over werk. Thuis schooltje spelen met de kinderen met je werk erbij. De hele dag thuis met man/vrouw en kinderen. Scholen dicht, winkels dicht. Niet meer reizen. Opa’s en oma’s niet zien. Of erger, begrafenissen met maximaal 30 man, omdat oma overlijdt.

Er zijn heel veel vragen: wanneer mogen we weer op vakantie, wanneer kan ik weer werken, wordt het ooit weer normaal? Vragen die heel veel onzekerheid met zich meebrengen.

Doordat voor iedereen de situatie anders is, heeft ieder zijn eigen manier om met de coronastress om te gaan. Voor veel mensen zal de fase van berusting nog wel even op zich laten wachten en overheerst de onzekerheid.