“Dat moet ik eerst afstemmen met de fractie”. Een gevleugelde uitspraak van fractievoorzitters (mijzelf incluis). Dit zeg je als je het met iets niet eens bent maar er nog niet aan toe bent om dat te zeggen. Maar ook een manier om meer ‘draagvlak’ te krijgen binnen je partij (of fractie), als het over een lastig onderwerp gaat.  Voor sommige partijen doodnormaal, voor anderen een gruwel.

Ik kreeg het vandaag weer te horen. Met D66 werken is niet fijn. Alles moet met de fractie afgestemd worden. Als fractievoorzitter heb ik geen mandaat. Andere partijen vinden dat lastig. Dus…..

Ik vind dat je als fractievoorzitter vooral een dienende rol hebt. Zorgen dat anderen hun werk goed kunnen doen. En daarnaast de verbinding zijn met coalitie. Maar ook de partij goed neerzetten.

Maar het klopt dat ik inderdaad niet degene ben die, in haar eentje, bepaalt welke koers we gaan volgen en wat ons standpunt is. En ja, andere partijen regelen dat op een andere manier. Maar of dat altijd beter is.

De organisatie van plaatselijke partijen

Er bestaan grofweg 3 verschillende soorten partijen die meer of minder hiërarchisch of  democratisch zijn. De cultuur van een partij vraag ook om een bepaald soort leider. Maar vlak de invloed van individuele leiders niet uit. Hun stijl van leidinggeven kan heel bepalend zijn voor de besluitvorming in de partij en samenwerking met deze partij.

De voorman IS de partij

Je kent ze wel in de landelijke politiek: de voormannen van een partij die alle touwtjes in handen hebben. Zij bepalen de koers van de partij. Er is enorme fractiediscipline waarvan niet afgeweken mag worden. De fractievoorzitter IS de partij. Het is wel logisch dat de voorman ook de allesbepalende persoon is, dit soort partijen drijven ook op zijn persoonlijke inzet. Er blijft niet veel van de Partij van de Vrijheid over als Wilders weg valt.

De fractievoorzitter is spreekbuis.

Er zijn ook partijen waar de politiek leider niet zozeer bepaalt wat de koers is, maar meer het uithangbord van de partij is. De leider doet wat de partij wil. Ook dit soort partijen hebben vaak een sterk hiërarische cultuur. En is dan geen dictatuur maar een oligarchie (een groep mensen is de baas). Vaak is het voor de fractievoorzitter wel helder wat zijn/haar mandaat is.

De baas is niet de baas.

Bij een partij als de mijne, is het afstemmen en overleggen wat de klok slaat. Iedereen mag zijn/haar zegje doen, er is geen strikte hiërarchie. Het nadeel is dat besluitvorming lang duurt, stokpaardjes veel aandacht krijgen en de rol van de fractievoorzitter vaak onduidelijk is. Het voordeel is dat alle capaciteiten en kennis die aanwezig is gebruikt wordt. En er (vaak) een genuanceerd standpunt uitkomt.

Op anderen komt dit vaak rommelig over. Al dat overleggen en afstemmen. Kan dat niet wat minder?

Voor andere partijen (en ook voor de landelijke partijtop) soms lastig om zaken mee te doen. Want met wie moet je praten om dingen voor elkaar te krijgen?

Ook voor de fractievoorzitter is het soms lastig: je bent met een opdracht op pad gegaan maar de kans bestaat dat je toch nog weer teruggefloten wordt door de leden of fractie.

Wederzijds begrip en respect

Het is goed om te begrijpen hoe andere partijen in elkaar zitten, je moet nogal eens met elkaar samenwerken. Wat is de positie van de leider? Hoeveel mandaat heeft hij/zij? Wat is hun kracht en hun zwakte?

Maar er is niet één goede manier van werken. Het ene lijkt doortastender, het andere trager. Maar de werkelijkheid is vaak toch weer net anders. Het is belangrijk om te weten hoe andere partijen in elkaar zitten. Veranderen kan je het vaak niet, maar je kunt wel respect hebben voor elkaars verschillen.