Opmerkzaam zijn is een nuttige kwaliteit. Je ziet meer, hoort meer en ervaart meer. Dit geeft je een voorsprong ten opzichte van anderen. Het helpt je bij je creativiteit, het helpt je bij het contact met andere mensen en het helpt je je wereld vorm te geven. Ik zal straks uitleggen wat ik hiermee bedoel en waarom dit alles nuttig is. Opmerkzaamheid is niet iets wat aangeboren is. Je kunt het gewoon leren. Hierbij 4 tips die je kunnen helpen. En ik geef je de titels van twee interessante boeken.
“It’s all about paying attention. It’s all about taking in as much of what’s out there as you can,… Attention is vitality. It connects you with others. It makes you eager. Stay eager.”
– Bron: Susan Sontag in The Art of Noticing
Opmerken, observeren en onderzoeken
Heerlijk, zo’n allitererende zin. Maar deze woorden passen ook goed bij elkaar. Je hoort of ziet iets wat je opvalt, je gaat het beter bekijken of beluisteren. En als je er meer van wilt weten, onderzoek je het. Wat is het? Waarom vind ik dit interessant? Wat kun je er mee?
Om een goede opmerkende houding te hebben geef ik je 4 tips (waaronder 2 over boeken die je moet lezen als je opmerken en observeren boeiend vindt).
Tip 1 – Hou een dagboek/logboek bij
Een dagboek bijhouden is dé manier om te onderzoeken wat je interessant vindt. Dit kun je door het te beschrijven in woorden of in tekeningen. Soms wil je iets onderzoeken omdat je onderzoeksobject zelf zo interessant is. Soms wil je vooral je gevoelens er om heen bestuderen, dan is het goed om ook deze op te schrijven.
Austin Kleon houdt niet alleen een logboek bij waarin hij, per dag, noteert wat hij eet, welke films/podcasts/series hij kijkt, etc. Hij houdt ook een meer persoonlijk dagboek bij. Dit doet hij om, zoals hij zelf zegt, aandacht te hebben voor zijn eigen leven.
I keep a diary for many reasons, but the main one is: It helps me pay attention to my life. By sitting down and writing about my life, I pay attention to it, I honor it, and when I’ve written about it long enough, I have a record of my days, and I can then go back and pay attention to what I pay attention to, discover my own patterns, and know myself better. It helps me fall in love with my life.
Ik houd sinds een aantal jaren een dagboek bij. In een notitie-/tekenboek. Soms klaag ik daarin over iets dat gebeurd is, maar ik gebruik het ook om ideeën op te schrijven of te tekenen (Ik verplicht mezelf om 1 tekening per dag te maken).
Digitaal noteren
Natuurlijk kun je ook digitaal notities bijhouden. Bijvoorbeeld in notions of Todoist (zonder affiliatie link). Ik heb het geprobeerd, maar ben toch meer van de analoge notities in een echt notitieboek. Ernst-Jan Pfauth (o.a. oprichter De Correspondent) is er wel enthousiast over. Hier kun je zijn voorkeuren lezen.
Wat je ervaart
Als antropoloog probeer je zo objectief en neutraal mogelijk waar te nemen. Maar dit lukt natuurlijk niet altijd. Door je gevoelens of mening te noteren bij wat je waarneemt, wordt helder wat je ervan vindt en waarom. Soms zitten bepaalde emoties je in de weg en kun je niet onbevooroordeeld werken. Gebruik je dagboek ook om dit vast te leggen.
Tip 2 – opmerken doe je niet (alleen) met je ogen en oren
Zoals ik hierboven aangaf, is het goed om je bewust te zijn wat je ervaart bij je observaties.
Waarnemen doe je niet alleen met je ogen, maar met al je zintuigen. Je kijkt om je heen, je ziet de kleuren, vormen, bewegingen, etc. Je ruikt geuren (gras, uitlaatgassen of zweet), je hoort geluiden en stemmen en je voelt (warm/kou, wind, tocht, harde of zachte dingen)(bron: Wikipedia). Deze zintuigen samen vormen het beeld dat ontstaat in je hersenen.
We zijn als mensen vooral gespitst op afwijkingen en veranderingen. Tegelijkertijd wennen we ook weer heel snel aan nieuwe dingen: ons aanpassingsvermogen is enorm.
Fiets maar eens door je dorp of stad en kijk naar de veranderingen die plaatsvinden en bedenk dan hoe het eerst was. Weet je dat nog?
Maar ook in gedrag is het goed om niet alleen te luisteren. Kijk ook hoe iemand het zegt en hoe hij erbij zit. Wat ze zegt, klinkt aardig, maar waarom kijkt ze dan zo boos?
If you’re paying attention to the world, it starts to look more interesting. – Russell Davies – D0/Interesteing
Tip 3 – Goed observeren leer je door te oefenen
In een vorig artikel heb ik een 6-tal tips gegeven hoe je observeren kunt leren. Hier lees je het artikel.
Door iedere dag (of iedere week) te oefenen met observeren krijg je deze vaardigheid in de vingers. En begin klein: als je elke dag dezelfde weg van werk naar huis (vv) rijdt, geef je dan een doel om iedere dag naar iets anders te kijken (zie voorbeelden).
Tip 4 – Zoek de verschillen
Maak iedere week een foto van je tuin (balkon, lievelingsterras, boom, kind, kledingkast of wat dan ook) en spaar ze op. Ga op zoek naar de verschillen. Wat zeggen deze verschillen? Wat kun je hier mee?
2 boeken die de moeite waard zijn om te lezen
Binnenkort zal ik een apart artikel schrijven over deze boeken, zodat je meer te weten komt waarom ik deze boeken aanraad.
