De Olifant in de Raadszaal.

Bij ons wordt de volgorde van woordvoering bepaald door de grootte van de partij. D66 is qua grootte de vierde partij, dus weet ik precies wanneer wij aan de beurt zijn. Bij coalitievergaderingen zit (meestal) de grootste partij voor. Dit hoort bij onze cultuur en onze cultuur bepaalt hoe de macht werkt. Maar macht bepaalt ook onze cultuur, want wie het voor het zeggen heeft kan het (normale) gedrag en welke waarden belangrijk zijn bepalen.

• De volgorde waarin partijen het woord mogen voeren,
• Van alle werkgroepen/commissies zijn mannen voorzitter (en toevallig ook de grootste partijen)
• Vragen van andere partijen worden snel beantwoordt door het college, jij moet weken wachten op een antwoord
• Je voorstellen worden lachend weggehoond,
• Je voelt je verplicht om voor of juist tegente stemmen
• Je tegendraadsheid van de vorige keer wordt de volgende keer afgestraft als jij met een goed voorstel komt.
• Wanneer streng vastgehouden wordt aan de regels van de raad en wanneer wordt er van afgeweken.

Over macht is veel geschreven. Een van de bekendste boeken over macht is waarschijnlijk De Vorst van Machiavelli. Hierin schrijft hij dat een leider een sterke leider is als deze moed en virtú heeft. En als hij (en nee, vrouwen zijn niet in tel) alles gebruikt om macht te krijgen en te houden. Deze macht dient om de belangen van de Vorst veilig te stellen en zelfs te vergroten.

Ik heb tijdens mij studie veel moeten lezen over macht. Ik vind het by far het meest interessante onderwerp. In elke relatie tussen mensen, in organisaties en in onze hele maatschappij hebben we met macht te maken.

Wat is macht dan?

Als ik op de wikipediapagina over macht en politiek kijk, zie ik een ietswat kortzichtige visie op macht: Macht is de invloed die één persoon of organisatie heeft op andere personen.

Wat invloed dan is, staat er niet.

Ik ga er uit dat macht in dit geval betekent dat je iemand iets kunt laten doen wat jij wilt dat ze doen.

Macht en invloed

Natuurlijk wil je dingen voor elkaar krijgen en daar gebruik je je invloed (of macht, zoals het hierboven wordt genoemd) voor. Invloed uitoefenen kan op veel verschillende manieren: inhoudelijk overtuigen, je autoriteit gebruiken, verleiden of je charme in de strijd gooien, iets doen voor de ander want dan is deze bereid om sneller iets voor je terug te doen, etc. Wat werkt of niet werkt hangt af van je karakter (intern) of van de omgeving (in deze blog lees je meer over invloed en de goeroe op dit gebied Cialdini).

Maar macht is zoveel meer dan dat

Zoals de gangbare definitie hierboven doet, wordt macht neergezet als een amulet dat de één heeft en de ander dus niet en waarmee hij (zij) een ander kan beïnvloeden. Maar macht is veel meer dan dat. Vanuit mijn vakgebied (antropologie) is macht iets heel anders: macht bepaalt hoe een organisatie haar vorm en cultuur krijgt en houdt. Maar ook dat cultuur bepaalt hoe de macht werkt in een organisatie. Hier is macht iets dat tússen de mensen zit.

 

Cultuur is een resultaat (product) van macht. (Informele) machthebbers bepalen welk gedrag en rituelen, waarden, etc belangrijk zijn en welke niet.

 

Maar cultuur is ook een bron van macht. Je kunt leiderschap of macht krijgen als je de regels van het spel goed beheerst.

 

Niet alleen binnen een organisatie, zoals bijvoorbeeld worden macht en cultuur door elkaar beïnvloed. Maar ook de omgeving doet een duit in het zakje. De cultuur van de raad wordt beïnvloed door de ambtelijke organisatie en het college en vice versa. En uiteindelijk de hele samenleving heeft invloed. Onder het kopje samenleving kan je o.a. de inwoners van de gemeente, de provincie, het Nederlandse politieke klimaat, etc. scharen. Al deze zaken hebben invloed op de cultuur een gemeenteraad.

Schematisch ziet het er zo uit:

Wat kun je met deze informatie?

De raad is het hoogste orgaan in een gemeente: wij zijn ‘De Baas’ en toch gebeurt niet de hele dag wat wij willen. Ambtenaren, wethouders, de burgemeester, waterschappen, provincie, rijksoverheid, ministers, bazen van scholen, organisaties en bedrijven hebben ook allemaal iets te zeggen.

Dus in tegenstelling tot wat veel mensen denken, is het niet zo dat de één macht heeft en de rest niet. Ten eerste bestaat de officiele hierarchie in een organisatie: teken een organigram en je bent er uit. Maar zoals ik al eerder zij is macht veel subtieler.

Kortom: wie bepaalt wie het woord voert tijdens raadsvergaderingen, wie de voorzitter wordt van een werkgroep of wie serieus genomen wordt en wie niet, heeft macht en vormt zo de cultuur waarin we werken als raadsleden.

En we doen er allemaal aan mee. Want een cultuur (en de machtsverhoudingen die daar bij horen) is continu in beweging.

Meer blogs lezen