Polisarisatie

Polarisatie is het veroorzaken van een conflict of het versterken van tegenstellingen tussen partijen of bevolkingsgroepen. Politiek, maar ook media spinnen garen bij het versterken van tegenstellingen. Scherp neerzetten van de verschillen levert vaak strijd op en kan boeiend zijn om mee te maken of naar te kijken.

Elke Hollywoodfilm draait hierom. Indianen tegenover Cowboys, de geallieerden tegen de Nazi’s, Brexiteers tegen de Remainers (daar is nog geen film over, maar de BBC start wel met een serie over aanzet tot de Brexit). Het levert vaak een spannend verhaal op.

We kennen bijvoorbeeld de klimaatdrammers (GroenLinks en D66) tegenover de klimaatontkenners (o.a. FvD). Je bent een diehard voorstander van Zwarte Piet of meteen Anti-Zwartepiet.

Een beetje klimaat ontkennen of een beetje drammen bestaat niet. Vooral sociale media draagt bij aan deze polarisatie. Dit gebeurt door tegenstellingen te benadrukken en dingen te versimpelen. Door moeilijke thema’s, zoals klimaat of immigratie, terug te brengen naar oneliners, krijg je aandacht. De media houdt van simpelheid en oneliners. Onderwerpen moeten makkelijk uit te leggen zijn en ze moeten in een kop passen. De meer genuanceerde en gecompliceerde werkelijkheid wordt dan wel ergens in de tekst weggestopt, die wordt toch niet gelezen.

Zo worden ook emoties aangesproken. Vooral angst verkoopt (net als seks). En deze angst vergroot de verschillen tussen de standpunten en tussen de voor- en tegenstanders. Door je tegenstanders te ontmenselijken (ze zijn niet zoals wij) wordt de angst nog verder aangewakkerd.

Samenwerken en samenleven in één land wordt zo steeds lastiger.

‘Polarisatie is wezenlijk anders dan een conflict. Een conflict is in zekere zin rationeel, je weet wat de belangen zijn en wie die belangen hebben. In polarisatie leggen rationaliteit en belangen het uiteindelijk af en spitst de retoriek zich toe op de identiteit van de tegenstander. Je belangen wegen maar beperkt mee, het negatief bespreken van die identiteit, dát doet ertoe. Denk aan het zwartepietendebat. De ene partij wil dat de traditie niet geschaad wordt en de andere partij dat hun persoonlijke integriteit ongeschonden blijft. Tot zover de belangen, maar vaak ontspoort dit debat door het niet meer te hebben over de belangen en argumenten maar over de identiteit van de tegenpool: “het zijn racisten”, “ze willen ons iets afpakken”, “het zijn aanstellers’, “het zijn huiliehuilie’s”, tot: “het zijn leden van een terroristische organisatie”.’ bron

Let wel, polarisatie is niet alleen maar slecht. Polarisatie zorgt ook voor verrijking en ontwikkeling. Als Nelson Mandela het thema Apartheid niet op scherp had gezet, had hij het nooit voor elkaar gekregen om hier een einde aan te maken.

Samen

Die tegenstellingen zijn leuk tijdens de verkiezingen of op de vooravond bij de DWDD. Het levert soms knotsgekke televisie op. En ferme debatten tussen (landelijke) politici.

Maar als het stof opgetrokken is na de verkiezingen moeten we weer samen verder: de politiek mét de inwoners. De gemeente, provincie of het land moet gewoon geleid worden. Er moeten besluiten genomen worden, knopen doorgehakt en keuzes gemaakt. En dan werkt polarisatie niet, tegenstellingen werken niet, conflicten werken niet.

Samenwerken werkt dan wel. Geen partij kan zonder een andere partij besturen. En zonder mandaat*) van kiezers werkt besturen ook niet. De meeste politici zijn dan al die tegenstellingen al weer vergeten en gaan op zoeken waar overeenstemming te vinden is. Er wordt water bij de wijn gedaan. Een gruwel voor veel stemmers en bepaalde partijen, maar anders kom je tot niets.

Dus in het gewone leven van een politicus heb je meer aan redelijkheid, cocreatie, en samenwerking. Het verkoopt niet en het levert geen pakkende koppen op. Kortom, het is saai.

Hoe combineer je deze twee.

Het mooiste zou zijn dat je in staat bent om even iets duidelijk te maken, te kunnen polariseren. En op het moment dat het gaat om samen te werken, de verbinding te zoeken.

Want hoe verlammend het creéren van tegenstellingen ook kan zijn (denk aan de huidige situatie in de VS), het kan ook effectief zijn. Zaken worden vaak duidelijker en onder druk wordt alles vloeibaar.

Als je de verschillen benadrukt, ga er dan zelf niet in geloven, maar gebruik het als metafoor.

Zorg ook dat tegenstellingen altijd over de inhoud gaat en nooit over de mensen. Ik ben niet tegen jou, maar ik ben het niet met je eens.

Zorg altijd dat je respect hebt voor anderen. Voel je dat niet, maak je dan zorgen. En vraag je af waar dat vandaan komt.

En mijn all-time favorite is, neem jezelf (en je standpunten) niet al te serieus. Je mag van mening veranderen!

Meer blogs over dit onderwerp