We leven momenteel in een vervelende maar ook interessante tijd. Het corona-virus houdt Nederland in zijn greep. Alle vergaderingen, afspraken en bijeenkomsten zijn afgezegd. Wat opvallend is: er zijn geen vergaderingen meer als gemeenteraad, dus er wordt niks besloten. De burgemeester, als hoofd van de veiligheidsregio heeft het overgenomen. Maar, hij is toch niet de baas in de gemeente? Dat zijn wij toch? Hoe zit het eigenlijk precies?

Noot 1 mei 2020.

Nu het langer gaat duren (wat wel te verwachten was), begin ik toch wel kritischer te worden over het democratisch gehalte van de besluiten die nu genomen worden. Een goede afweging zal er absoluut zijn. Maar, we hebben als land gekozen voor een evenredige volksvertegenwoordiging, waarbij de gemeenteraad het hoogste orgaan is in een gemeente. En dus NIET de burgemeeester of de superburgemeester (als hoofd van de veiligheidsregio).

Achteraf verantwoording afleggen, zoals in een noodsituatie hoort, begint hier en daar toch wel wat vreemd over te komen. Zeker omdat we het hoofd van de Veiligheidsregio niet naar huis kunnen sturen als we ontevreden zijn. Dat kunnen we allen met onze eigen burgemeester doen. Hier en hier lees je er meer over. Deze hoogleraren gaan dan vooral in op de rechten van individuele burgers. Hoe je zorgt dat de democratie gewaarborgt blijft is onduidelijk.

Wie is nu de baas in de gemeente?

Je kunt vraagtekens zetten bij de vraag of de gemeenteraad überhaupt nog wel “de baas” is in de gemeente. Maar daar wil ik het nu niet over hebben.

De vraag is, wie is nu, in deze crisistijd, de baas?

Er is door de burgemeester een noodverordening vastgesteld. Dat kan zonder goedkeuring van de gemeenteraad, al was hierover enige verwarring. Bijvoorbeeld op Wikipedia staat dat een noodverordening volgens Artikel 176 van de Gemeentewet bekrachtigd moet worden door de gemeenteraad. Maar na onderzoek van o.a. onze griffier blijkt dit niet te kloppen.

De veiligheidsregio heeft GRIP4 afgeroepen. Dat betekent dat deze crisis bovengemeentelijk is. Het is nu niet meer de burgemeester maar de de Coördinerend bestuurder (in ons geval de burgemeester van Assen). Hij/zij (in mijn geval is het een man) is de voorzitter van de Veiligheidsregio. In de veiligheidsregio zijn alle spoedhulp, zoals brandweer en ambulances, maar ook cyberveiligheid ondergebracht.  Dus nu is niet de gemeenteraad of de burgemeester de baas in mijn gemeente, maar de Coördinerend Bestuurder.

En wat kun je wel?

Er kunnen lopende zaken zijn waarover de gemeenteraad besluiten moeten nemen. Al kan je veel door de wethouders laten regelen. Zij zijn immers die de uitvoering van het beleid doen. Maar mocht je als gemeenteraad bij elkaar moeten komen, dan zou je dat in een kleinere groep kunnen doen. Je hebt maar de helft + 1 nodig om besluiten te nemen. In ons geval hoeven dus maar 12 raadsleden naar de raadszaal te komen.

Ik vraag mij bijvoorbeeld af hoe het nu moet met de enorme tekorten op o.a. jeugdzorg die er zijn en de bezuinigingen die hiervoor genomen moeten worden. Hierover moeten wij als raad besluiten gaan nemen.

Natuurlijk draait een gemeente prima door zonder gemeenteraad. Misschien helpt deze crisis ook wel om onze rol te relativeren. Meer dan 80% van de zaken die spelen in een gemeente hebben wij niets over te zeggen.

Heb jij nog tips voor raadsleden?

Wat helder is: dit is een voor ons allen ongekende situatie.

Wat doen jullie als gemeenteraad? Wachten tot je weer aan de beurt bent? Actief zijn in de samenleving om zaken goed te laten verlopen? Of heel andere dingen? Laat het hieronder weten. Daar kunnen we allemaal van leren.